Thể loại: Nghị luận văn học
Bài viết cần đảm bảo các ý:

1. Trình bày được khái niệm:

     a, "Chính luận": Đoạn thơ có thiên hướng "chính luận" khi nhà thơ bộc lộ được những quan niệm, tư tưởng chính trị xã hội của mình và muốn chia sẻ nhận thức, thuyết phục người đọc tin tưởng vào tính đúng đắn, khách quan của những quan niệm tư tưởng đó. Nó mang tính chiến đấu cao, tính cá nhân sâu sắc.

            Trong đoạn trích "Đất Nước", Nguyễn Khoa Điềm muốn thể hiện quan niệm, tư tưởng, nhận thức của mình về Đất Nước rằng: Đất Nước thân thương, Đất Nước lâu đời, bền vững và đáng ca ngợi, tự hào này là của Nhân Dân, đồng thời cũng nhắc nhở mọi người phải có trách nhiệm đối với Nhân Dân, Đất Nước. Điều này làm nên cái cốt lõi chính luận rất nổi bật của đoạn thơ.

    Tính "chính luận" được thể hiện trong đoạn thơ:

      - Thức tỉnh ý thức dân tộc của mỗi người dân đặc biệt là của thanh niên, học sinh vùng đô thị miền Nam để phá tan âm mưu của Mỹ - Ngụy.

      - Khẳng định được một vấn đề lớn "Đất Nước này là Đất Nước Nhân Dân" (Đất Nước của Nhân Dân; Đất Nước của Ca dao - Thần thoại)

         ® Đất Nước được nhìn nhận một cách toàn diện, sâu sắc, đầy đủ từ nhiều góc độ: Văn hóa, lịch sử, con người, địa lý…

      - Giúp cho mỗi người dân thấm sâu lòng yêu nước, thấy được trách nhiệm của mình đối với Đất Nước.  

    

      b, "Trữ tình": Là tâm trạng, cảm xúc, tình cảm của nhà thơ trước hiện thực cuộc sống mà tác giả gửi gắm vào trong tác phẩm của mình.

    Tính  "trữ tình" được thể hiện trong đoạn thơ:

      - Tấm lòng yêu nước nồng nàn sâu sắc… Nó chi phối toàn bộ cảm hứng nghệ thuật của ông.

      - Yêu nước đó chính là yêu văn hoá, thiên nhiên, người lao động (chủ nhân của lịch sử đất nước)

      - Niềm tự hào sâu sắc trước vẻ đẹp tự nhiên, vẻ đẹp do nhân dân lao động sáng tạo nên.

      - Bộc lộ qua một cách cảm, một giọng điệu riêng, rất Nguyễn Khoa Điềm.

    Đoạn thơ "Đất Nước" là sự kết hợp hài hoà giữa  hai yếu tố "chính luận" và "trữ tình", giữa lý trí và tình cảm. Đoạn thơ mang đậm chất suy tưởng, triết lý.

2. Phân tích bút pháp chính luận và trữ tình được kết hợp trong đoạn thơ và hiệu quả nghệ thuật của sự kết hợp đó.

          Các bạn lấy một vài đoạn thơ tiêu biểu trong "Đất Nước", chỉ rõ sự kết hợp hai yếu tố đó.

 Ví dụ: Đoạn thơ từ câu: "Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước mình những núi Vọng Phu" đến câu: "Những cuộc đời đã hóa núi sông ta":

Đoạn thơ thấm đậm chất trữ tình. Ở đó nhà thơ bộc lộ lòng trân trọng sâu sắc những cuộc đời, những con người đã hoá thân một cách cao đẹp vào hình hài của Đất Nước. Cảm xúc có lúc bộc lộ thật dạt dào, nồng nàn, tha thiết:

"Ôi! Đất Nước sau bốn nghìn năm đi đâu ta cũng thấy

                         Những cuộc đời đã hóa núi sông ta"

 Lời thơ là lời tâm tình (giữa anh và em, giữa ta với người)

            Nhưng đoạn thơ cũng là một lập luận nhằm thuyết phục và chia sẻ nhận thức: Thiên nhiên, lịch sử, văn hoá… của Đất Nước. Tất cả đều do Nhân Dân xây dựng, tất cả là của Nhân Dân. Hãy nhìn vào thiên nhiên sông núi tươi đẹp kia (núi Vọng Phu, hòn Trống Mái, những ao đầm làng Gióng, núi Bút, non Nghiên...) liệu nơi nào là không hiện diện hình ảnh Nhân Dân? Thiên nhiên, Đất Nước không chỉ là "thiên tạo" là sự ban tặng của thiên nhiên mà còn là "nhân tạo" nữa (nghĩa là nhìn từ một khía cạnh nào đó cũng là do con người, do nhân dân sáng tạo ra).